Dolaşım sistemi;mide-bağırsak kanalından emilen maddeleri ve O2’yi dokulara taşıyan,CO2’yi akciğerlere, metabolizmanın diğer ürünlerini böbreklere geri götüren,vücut sıcaklığının düzenlenmesinde görev alan ve hücre işlevlerini düzenlemek için hormonlar ve diğer ajanları vücuda dağıtan bir taşıma sistemidir.
Metabolik ve hormonal maddelerin taşıyıcısı olan kan, kalp tarafından damarlara pompalanan kapalı bir sistem olup birbiriyle seri olarak konuşlanmış iki sistem bulunmaktadır.
Büyük ve küçük dolaşım olarak adlandırılan bu sistemler akciğerlerden gelen oksijenden zengin kanı dokulara, dokulardan gelen karbondioksitten zengin kanı akciğerlere taşımakla görevlidir.
Kanın temel hücresel elemanları akyuvarlar, alyuvarlar ve trombositlerdir.Dolaşımdaki toplam kan miktarı yaklaşık olarak vücut ağırlığının %8’i kadardır. (70 kg’lık bir kişide 5.6 lt) Ve bu kanın % 55 kadarı plazmadır.Plazmanın yaklaşık %90’ı sudur.
Akyuvarlar( Lökosit);Beyaz kan hücreleridir. Vücudu yabancı maddelere ve bulaşıcı hastalıklara karşı koruyan bağışıklık sisteminin önemli bir bölümüdür.
Alyuvarlar ( Eritrosit): Kırmızı kan hücreleridir. Dolaşımda hemoglobin taşırlar.
Trombositler: Kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücrelerdir.
Kalbin Anatomisi
Göğüs kemiğinin arkasında kalan kalp perikard denen zarla kaplıdır. Bu zar kalbi göğüs boşluğundaki diğer organlardan ayırır.Kalp kasına miyokard adı verilmekte ve çizgili kas özelliği göstermektedir. Kalp kendiliğinden kasılabilen kuvvetli bir pompadır.Kalbin iki kulakçık(atrium) ve iki karıncık(ventrikül) olmak üzere 4 odacığı vardır.
Kalp atımı kalbin gevşeyerek kan ile dolduğu diyastol ve bunu izleyen sistol adı verilen bir kasılma fazından oluşur.
Sağ kalp ve sol kalbi bir kas duvarı ayırmaktadır. Sağ kalp periferden gelen karbondioksitten zengin kanı akciğerlere, sol kalp akciğerlerden gelen oksijenlenmiş kanı vücuda pompalamaktadır.Kalp kasının kanlanması kendi damarlarıyla olmaktadır. Kalbin kanlanmasını sağlayan damarlara koroner damarlar denir. Koroner damarlar diyastol sırasında kalbin kanlanmasını sağlarlar.
Kalp Debisi
Atım Hacmi (Stroke Volume); kalbin bir kasılma sırasında perifere gönderdiği kan miktarını ifade etmektedir. Yaklaşık olarak 70-90 ml.’dir.Kalbin atım hızı nabız olarak izlenebilir. Sağlıklı bir kişide dinlenim anında atım hızı yaklaşık 75 kadardır.Nabız sistol sırasında damarlarda itilen kanın oluşturduğu basınç dalgasının arterlerde oluşturduğu genişlemedir.Tansiyonun yüksek olması nabzın kuvvetli hissedilmesini sağlar.
Starling Yasası
Kalp debisi, sağ kalbe geri dönen venöz kan miktarına, başka bir deyişle venöz dönüşe bağlıdır. Egzersiz sırasında kaslardan geri dönen venöz kan sağ ventrikülü oluşturan kalp kasının gerilmesine yol açmakta ve daha büyük bir kasılma oluşturmaktadır. Böylece sistol ile dokulara daha fazla kan pompalanabilmektedir. Bu sol kalp içinde geçerlidir. Venöz dönüşle kalp debisi arasındaki bu ilişki Starling yasası olarak bilinmektedir.