Spor | Bilim | Performans

Yaralanma Sonrası Soğuk Uygulama

Antrenmanda yaşanan bir burkulmada veya çarpmada ilk yapılan RICE protokolünü uygulamaktır. RICE protokolü 1978 yılında Gabe Mirkin tarafından oluşturulan Rest(Dinlendirme),Ice(Soğuk Uygulama), Compression(Baskı Uygulama) ve Elevation(Kalp seviyesinin Üstüne Kaldırma) maddelerinden oluşan yumuşak doku yaralanmaları sonrası uygulanan bir protokoldür. Yıllardır uygulanan bu protokolün  maddelerinden biri hatta en çok bilinen ve kimi zaman diğerleri yerine sadece uygulanan maddesi soğuk uygulamadır.

Soğuğun tedavi için kullanımının antik çağlarda da olduğu bilinmektedir. Prehistorik dönemde insanların ağrıyan yerlerini soğuk suya daldırdıkları biliniyor. Hipokrat kanamayı durdurmak için soğuk kullanmıştır. İbn-i Sina 1025 yılında bitirdiği El-Kanun fi’t-Tıb isimli kitabında ‘’Soğuk tatbiki ile ağrı azaltılabilir’’ diyerek soğuk uygulamadan bahsetmiştir.

 

Sportif yaralanmalarda ilk yardım safhasında soğuk uygulamanın temelindeki fayda yaralanan bölgedeki kan akımını azaltmak, ödem oluşumuna ve ağrıya engel olmaktır.

Eğer yaralanan bir sporcu ise sorulan ilk soru’’ Ne zaman tekrar oynayabilir, spora dönebilir…?’’ 

Yıllardır yaralanmalarda uygulanan RICE protokolünün önemli bir parçası olan soğuk uygulama ile ilgili bu protokolün yaratıcısı Gabe Markin 2014’de ‘’Antrenörler yıllardır benim RICE uygulamamı kullandılar. Ancak şuan görünen o ki soğuk uygulama  iyileşmeye yardımcı olmak yerine iyileşme sürecini geciktirebiliyor.’’ diyerek RICE protokolü ile ilgili bir özeleştiride bulunmuştu.

RICE bir ilk yardım uygulaması olarak uygulanabilir bir yöntem olabilirken sürekli uygulamada tedaviyi geciktirebileceği tartışılıyor. RICE uygulamalarının temelinde yaralanan bölgedeki kan akımının azaltılması yer alıyor. Soğuk uygulama ile damarlarda kasılma ve kan akımında azalma meydana gelirken baskı uygulama ve kalp seviyesinin üzerine kaldırma da aynı şekilde kanamanın azaltılması için yapılan uygulamalar.  Yaralanma sonrası soğuk uygulama yaralanan bölgede doku arasına sıvı birikmesine engel olarak ödem oluşumuna engel olabilir. Ancak bu uygulamalara uzun dönem devam edilirse yaralanan bölgenin kanlanması az olacağından tedavi sürecinin uzayabileceği tartışma konusu.

Tedavide soğuk uygulamanın iyileşme süresini kısalttığını gösteren çalışmalar mevcut. Antrenman sonrası soğuk su havuzu ile gecikmiş kas ağrısının azaldığını gösteren çalışmalar da soğuk uygulamanın etkilerine dair kanıtlar. Zira gecikmiş kas ağrısı da alışık olmadığı yüklere maruz kalan kasların eksantrik kasılmalar sonucu hasar görmesi ile oluşuyor. Tabii ki aynı şekilde soğuk uygulama ile sonuç alınamamış çalışmalar da mevcut. Sonuç olarak yaralanma sonrası soğuk uygulama ile ilgili bilimsel literatürde tartışmasız sonuçlara ulaşmak mümkün değil.

Soğuğun uygulandığı bölgede doku ısısı düşer, doku metabolizması yavaşlar, dokuların O2 ve besin ihtiyacı azalır. Bu yavaşlamanın temel nedeni, enzim aktivitelerinin azalmasıdır. Bu nedenlerden dolayı soğuk uygulamanın yaralanma sonrası kısa süreli etkileri faydalı olurken uzun sürede soğuk uygulama Gabe Markin’in de belirttiği gibi iyileşme sürecini geciktiriyor olabilir.

Yaralanma sonrası oluşan mekanizmalar spor hekimleri tarafından değerlendirilmeye devam ederken tedavi yöntemleri  de çeşitlenmeye ve değişmeye devam ediyor. Şu an için ise yaralanma sonrası kan akışının azaltılması, ağrının azaltılması ve  ödem oluşumunun azaltılması için yaralanmanın oluştuğu bölgeye ilk 24 saat 2-3 saat arayla 15-20 dakikalık buz (soğuk) uygulaması  elimizdeki en önemli araç gibi görünüyor.

atletiknet ©